بلفاریت (التهاب پلک)
بلفاریت (Blepharitis) از بیماریهای شایع چشم است که در آن التهابی در پلکهای چشم بروز پیدا میکند. باکتریها موجب تحریک و در نتیجه قرمزی و خارش پلکها میشوند. بلفاریت اغلب اختلالی مزمن بوده و درمان آن دشوار است.اگرچه بلفاریت آسیب دائمی به بینایی فرد وارد نمیکند، اما میتواند ناراحتیهای زیادی را به وجود بیاورد. زنان گروهی هستند که در مراحل پیش و پس از یائسگی، بیش از سایر گروهها مستعد اختلال عملکرد و التهاب غدد میبومین هستند.
_____________________________________________________________________________________________________
انواع بلفاریت چشم
- بلفاریت قدامی
- بلفاریت خلفی
- بلفاریت مخلوط
بلفاریت قدامی روی قسمتهای جلویی و خارجی پلک و مژهها اثر میگذارد. بلفاریت خلفی هم در لبه داخلی پلکها که در تماس با مردمک چشم است، به وجود میآید. در برخی از بیماران هم هر دو نوع بلفاریت بروز پیدا میکند که به آن «بلفاریت مخلوط» گفته میشود.
_____________________________________________________________________________________________________
علایم و نشانهها
بلفاریت میتواند علائم و نشانههایی داشته باشد که صبحها بدتر شوند.
- نمناک شدن چشم
- سرخی چشم
- حالت شنریزهدار شدن، سوزش یا حس تیر کشیدن چشم
- ایجاد حالت روغنی در پلک چشم
- خارش پلک چشم
- قی چشم
- ورم و سرخی پلک چشم
- لایه برداشتن پوست اطراف چشم
- کبره بستن پلک چشم در هنگام بیدار شدن از خواب
- چسبناک شدن پلک چشم
- پلک زدن مکرر
- حساسیت نسبت به نور
- رشد غیر نرمال مژه ها (مژه های روییده در حالات کج و مُعوج)
- از دست دادن مژه
- تاری دید که با پلک زدن بهتر میشود
_____________________________________________________________________________________________________
دلایل بروز
علت دقیق بروز بلفاریت مشخص نیست. در برخی موارد، این عارضه ممکن است که از شخصی به شخص دیگر نیز منتقل شود. با این حال، یک یا چند مورد از عوامل زیر ممکن است موجب بلفاریت شوند:
- درماتیت سبورهای، شوره بر روی سر و ابروها
- عفونت
- گرفتگی یا اختلال در عملکرد غدد میبومین
- آکنه روزاسه، بیماری پوستی که موجب قرمزی و تورم صورت میشود
- آلرژی از جمله واکنشهای آلرژیک نسبت به برخی داروهای چشم، محلول لنزهای تماسی یا مواد آرایشی
- کنه یا شپش مژه
- خشکی چشم
_____________________________________________________________________________________________________
عوارض بلفاریت
اگر کسی دچار بلفاریت باشد در عین حال ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کند:
- مشکلات مژه : بلفاریت می تواند باعث ریزش مژه یا رشد آن ها به حالت غیر نرمال شود.
- مشکلات پوست پلک چشم : لکهدار شدن ممکن است به عنوان پاسخی به بلفاریت درازمدت در پلک چشم بروز کند. یا امکان دارد که لبه های پلک چشم به سمت داخل یا خارج چرخش کنند.
- اشکریزی بیش از حد یا خشکی چشم ها : ترشحات روغنی غیر نرمال و دیگر مواد زائد جمع شده بر روری پلک چشم مثل پوستههای همراه شوره ممکن است در نوار اشکی انباشته شوند – محلول آب، روغن و مخاطی که اشک چشم را تشکیل میدهند.
- دشواری استفاده از لنزهای تماسی. از آنجا که بلفاریت میتواند به میزان لیزی چشمها آسیب برساند، ممکن است استفاده از لنزهای تماسی برای بیمار دشوار شود.
- گل مژه : گل مژه عفونتی است که در نزدیکی پایه پلک چشم توسعه پیدا می کند. نتیجۀ این وضعیت بروز یک توده دردناک روی حاشیه (معمولاً قسمت بیرونی) پلک چشم بیمار است. گل مژه به طور معمول بیشترین نما را روی سطح پلک چشم دارد.
- شالازیون : شالازیون زمانی بروز می کند که انسداد در یکی از غدد روغنی حاشیه پلک چشم، درست پشت مژه ها بروز می کند. این غده ممکن است به واسطۀ باکتری ها عفونی شود که سبب ایجاد سرخی و ورم پلک چشم می شود. برخلاف گل مژه، شالازیون گرایشی به آن دارد که اغلب در قسمت داخلی پلک چشم ظاهر شود.
- چشم صورتی مزمن : بلفاریت می تواند به طغیان های برگشت کننده چشم صورتی (ورم ملتحمه) منجر گردد.
- آسیب دیدن قرنیه : تحریک مداوم ناشی از التهاب پلک چشم یا رشد مژه ها در مسیرهای کج و معوج ممکن است سبب ناسور شدن (اولسر) قرنیه شود. ناکافی بودن میزان اشک می تواند فرد را در مقابل عفونت قرنیه آسیبپذیر کند.
_____________________________________________________________________________________________________
روش تشخیص
آزمایشها و روشهای تشخیص بلفاریت عبارتند از:
- معاینه چشم: چشم پزشک ممکن است با استفاده از یک دستگاه مخصوص بزرگنمایی، پلک و چشمها را معاینه کند.
- نمونهگیری با سواب: در موارد خاص، پزشک ممکن است از سواب برای نمونهبرداری از مواد چرب یا پوستهای که روی پلک تجمع پیدا کردهاند استفاده کند. پزشک سپس از این نمونهها برای شناسایی باکتریها، قارچها یا عوامل آلرژیزا استفاده میکند.
_____________________________________________________________________________________________________
درمان
درمان ممکن است مشکل باشد زیرا معمولاً عود می کند. درمان بستگی به نوع بلفاریت دارد. درمان ممکن است شامل کمپرس گرم روی پلک ها، تمیز کردن آنها، استفاده از آنتی بیوتیک و/یا ماساژ پلک باشد.
_____________________________________________________________________________________________________
استفاده از قطره اشک مصنوعی
اگر سبب خشکی چشم شود ممکن است استفاده از قطره اشک مصنوعی یا پماد های لوبریکانت (که سبب کم شدن اصطکاک پلک با سطح چشم می شود) هم لازم باشد. گاهی برای کنترل التهاب از کورتون هم استفاده می شود ولی اثرات جانبی این داروها مانع استفاده دراز مدت از آنهاست.
_____________________________________________________________________________________________________
کمپرس گرم
کمپرس گرم سبب شل شدن پوسته های روی چشم می شود و به این ترتیب هنگام تمیز کردن پلک این پوسته ها راحت تر جدا می شوند. کمپرس گرم همچنین سبب گرم شدن و شل شدن پلاک هایی می شود که غدد چربی پلک را مسدود می کنند. انسداد این غدد سبب ایجاد التهاب می شود. ابتدا دست هایتان را بشویید و حوله ای را که با آب گرم مرطوب شده است را روی چشمان بسته خود قرار دهید. در ابتدای دوره درمان، چشم پزشک ممکن است این کار را 4 بار در روز هر بار بمدت 5 دقیقه تجویز کند. پس از آن کمپرس گرم ممکن است یک بار در روز و بمدت چند دقیقه کافی باشد.
_____________________________________________________________________________________________________
تمیز کردن پلک ها
تمیز کردن پلک ها برای درمان ضروری است. این کار با ماساژ پلک ها با شامپو بچه رقیق شده یا شامپوی مخصوص پلک و مژه انجام می شود. برای ماساژ پلک ها ابتدا دستان خود را شسته و با کمک انگشتان یا گوش پاک کن یا گاز یا حوله تمیز لبه های پلک و حوالی مژه ها را توسط شامپو بچه ماساژ داده و سپس با آب ولرم کاملا” آب بکشید.
_____________________________________________________________________________________________________
تجویز دارو
در بعضی از موارد تجویز آنتی بیوتیک به صورت پماد موضعی و یا درمان خوراکی ضروری است.
در صورتیکه غدد چربی پلک ها نیز اختلال عملکرد داشته باشند کمپرس گرم و ماساژ پلک برای خارج کردن چربی اضافی ضروری است. نحوه انجام ماساژ در این موارد توسط چشم پزشک به بیمار آموزش داده می شود.
_____________________________________________________________________________________________________
استفاده از لنز و مواد آرایشی
از آنجا که بلفاریت تمایل به مزمن شدن دارد درمان ممکن است برای مدتی طولانی ادامه یابد. در صورتیکه بیمار از لنز تماسی استفاده کند، بسته به نوع بلفاریت، ممکن است لازم باشد در طول درمان بلفاریت و حتی بعد از آن از لنز استفاده نشود. برای بعضی از این بیماران لنز های با نفوذ پذیری بالا تجویز می شود و به بعضی دیگر توصیه می شود که دفعات تعویض لنز را بیشتر کنند. بعضی از بیماران هم در استفاده از لنز مشکل پیدا خواهند کرد و باید از روش های دیگری برای اصلاح عیب انکساری خود استفاده کنند.
بهتر است از مواد آرایشی نیز استفاده نشود زیرا ممکن است مانع شستشوی پلک و ماساژ درمانی شود. در بعضی از موارد بلفاریت به بیمار توصیه می شود از شامپوهای ضد شوره برای سر و ابروها استفاده کند.
__________________________________________________________________________
روشهای پیشگیری
بیشتر موارد بلفاریت قابل پیشگیری نیست. همچنین پیشگیری از برخی عوامل خطر مانند برخی بیماریهای پوستی از کنترل فرد خارج است. اما برای به حداقل رساندن علائم بهتر است که روزانه این اقدامات را انجام دهید:
- دست و صورت خود را تمیز نگه دارید.
- سعی کنید چشم و صورت خود را زیاد لمس نکنید. در صورت لزوم میتوانید از یک پارچهی نرم استفاده کنید.
- پیش از خواب، تمام مواد آرایشی صورت و چشم را پاک کنید.
- اشک یا قطره چشم را با استفاده از پارچهای نرم پاک کنید.
- در زمان بروز علائم و التهاب، به جای لنزهای تماسی از عینک طبی استفاده کنید.
- آرایش چشم، سایه و خط چشم و ریمل را برای مدتی تغییر دهید.