راکوتان (Roaccutane) از مشتقات ویتامین A است . نوعی رتینوئید است که باعث کاهش تولید چربی از غدد سباسه ( درنتیجه کاهش رشد باکتری های مولد آکنه ) و کاهش turn over سلول های پوست می شود. راکوتان نام تجاری ایزوترتینوئین است . با نام های تجاری دیگری مثل آکوتان ، ایزوترتینوئین هگزال ، نرم اسکین و آکنوترن شناخته می شود. از دارو های بسیار قوی برای درمان آکنه های ندولوکیستیک و آکنه هایی که اسکار ایجاد می کنند ، می باشد. در صورتی که دیگر درمان های پوستی موثر نباشد از این دارو به عنوان درمان موثر جوش در مراحل پایانی استفاده می شود . گاهی برای درمان پسوریازیس و درمان سبورئیک شدید هم تجویز می شود.
_____________________________________________________________________________________________________
مکانیزم اثر
راکوتان باعث کاهش تولید چربی طبیعی پوست می شود . در نتیجه منافذ پوستی بسته نمی شوند و تجمع چربی و التهاب بعدی اتفاق نمی افتد و جوش ایجاد نمی شود . همچنین باعث کشته شدن باکتری موثر در ایجاد آکنه می شود .
شروع اثرگذاری این ماده در بدن حدودا 7 تا 10 روز پس از مصرف آن می باشد. طی تحقیقات انجام شده از هر 5 نفری که تحت درمان راکوتان قرار می گیرند، پس از 4 ماه 4 نفر از آن ها، پوستی کاملا صاف و شفاف و عاری از هرگونه جوش خواهند داشت.
_____________________________________________________________________________________________________
تجویز
قبل از تجویز راکوتان پزشک برای فرد آزمایش خون می نویسد. معمولا این آزمایش شامل CBC و چک قند و چربی خون ، تست های عملکرد کبدی و کلیوی و مخصوصا تست بارداری در تمام خانم های سن باروری می شود. آزمایشات لازم در طول دوره مصرف مجددا طی 1 الی 3 ماه بعد توسط پزشک تکرار می شود که تغییرات بررسی شود.
_____________________________________________________________________________________________________
عوارض مصرف
- خشکی مخاط : شایع ترین عارضه خشکی لب هاست که می تواند بیانگر موثر بودن دارو باشد . برای درمان خشکی لب می توانید از مرطوب کننده استفاده کنید . برای رفع خشکی مخاط بینی هم می توانید داخل بینی را با ویتامین A چرب کنید در غیر این صورت ممکن است به دلیل خشکی مخاط ، بینی دچار خونریزی شود . مخاط چشم هم ممکن است دچار خشکی شود که برای درمان آن می توانید از قطره چشم مصنوعی استفاده کنید . در حین مصرف دارو نباید از لنز چشمی استفاده کنید زیرا به خاطر خشکی مخاط چشم ممکن است لنز باعث خراش قرنیه شود . برای رفع خشکی دهان و گلو هم می توان از آدامس کمک گرفت .
- خشکی پوست : برای کنترل خشکی پوست حمام های کوتاه با آب ولرم و همچنین استفاده از مرطوب کننده توصیه می شود .
- حساس شدن پوست به آفتاب : پوست خود را در معرض آفتاب مستقیم قرار ندهید و از ضد آفتاب فاقد چربی استفاده کنید .
- مشکلات گوارشی
- نازک شدن و ریزش مو ها
- سر درد خفیف
به خاطر داشته باشید که پزشک با بررسی عوارض و مزیت دارو آن را برای شما تجویز می کند و بسیاری از مصرف کنندگان با هیچ گونه عارضه جانبی جدی رو به رو نمی شوند بعلاوه اکثر عوارض راکوتان با قطع دارو بهبود می یابد .
___________________________________________________________________________________________
عوارض جدی
خارش پوست- تغییرات خلق و خو و افسردگی و افکار خود کشی
- علائم عفونت مثل تب یا گلودرد
- احساس کمردرد و یا درد عضلات و مفاصل
- پوسته پوسته شدن کف دست و پا
- تاری دید
- سردرد شدید
- وزوز گوش
- از دست دادن شنوایی
- درد قفسه سینه
- اسهال شدید
- خونریزی مقعد
- ادرار تیره رنگ
در موارد محدودی ممکن است فرد نسبت به راکوتان واکنش های حساسیتی نشان دهد در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید :
- التهاب به خصوص در صورت ، زبان و گلو
- خارش
- بثورات پوستی
- سرگیجه شدید
- مشکل تنفسی
_____________________________________________________________________________________________________
نحوه مصرف
کپسول باید به شکل کامل بلعیده شود و از جویدن و خراشیدن آن خودداری کنید . میزان مصرف دارو توسط پزشک تعیین می شود و بسته به شرایط بیمار ، وزن وی و واکنش بدن فرد متفاوت است . معمولا دو عدد در روز و به مدت ۱۵ تا ۲۰ هفته مصرف می شود . این دارو باید همراه با غذا و آب زیاد مصرف شود و حداقل نیم ساعت بعد از مصرف از دراز کشیدن خودداری کنید . هرگز دو کپسول را با هم نخورید.
پس از چند روز مصرف دارو ممکن است وضعیت پوستتان بدتر شود . یک تا دو ماه زمان نیاز است تا دارو به طور کامل اثر کند . در بسیاری موارد جهت جلوگیری از خشکی بیش از حد و اذیت شدن بیمار دارو با دوز کم شروع می شود در نتیجه شروع پاسخ نیز کندتر است . در صورت برگشت مجدد جوش های پوستی دو ماه پس از توقف مصرف دارو دوره دوم درمان شروع می شود . توجه داشته باشید که هرگز نباید دارو را بیشتر از زمان توصیه شده مصرف کنید .
_____________________________________________________________________________________________________
چه داروهایی نباید همزمان با راکوتان مصرف شوند ؟
- قرص های تقویتی حاوی ترکیبات ویتامین A
- آنتی بیوتیک های گروه تتراسایکلین ، داکسی سایکلین و مینوسیکلین
- داروهای موضعی ضد جوش
_____________________________________________________________________________________________________
ملاحظات حین مصرف
- در زمان مصرف و تا یک ماه پس از توقف مصرف از اهدای خون خودداری نمایید .
- در زمان مصرف دارو از مصرف الکل اجتناب کنید زیرا سبب افزایش عوارض جانبی می شود .
- در هنگام مصرف دارو ماهانه و به شکل منظم تست بارداری انجام دهید تا از باردار نبودن خود اطمینان حاصل نمایید و در صورت مثبت بودن تست بلافاصله دارو را قطع کرده و با پزشک مشورت نمایید. این دارو جزء گروه X بارداری است و برای جنین بسیار مضر است بنابراین خانم های متاهل در حین مصرف دارو و تا یک ماه بعد از قطع مصرف دو روش جلوگیری برای جلوگیری از بارداری داشته باشند . در مرد ها استفاده از راکوتان هیچگونه ممنوعیتی برای بچه دار شدن ایجاد نمی کند زیرا راکوتان روی اسپرم اثر نمی گذارد .
- در زمان شیردهی مصرف این دارو توصیه نمی شود زیرا گفته می شود که راکوتان وارد شیر می شود .
- حداکثر روزی دو بار صورت خود را بشوئید ، شستشوی بیشتر باعث تحریک پوست می شود .
- استفاده از آرایش های سنگین و غلیظ باعث بدتر شدن جوش ها و التهابات پوستی می شود .
- بعد از ورزش حتماً دوش بگیرید ، تعریق باعث بدتر شدن جوش ها می شود .
- جراحی های خال و جراحی های بینی و عمل لیزیک چشم و لیزرهای تهاجمی مثل Co2 فرکشنال نباید انجام شوند .
- انجام لیزر مو های زائد ، بوتاکس ، ژل ، تزریق چربی و انجام ار اف فرکشنال ، نیدلینگ و لیزر های غیر تهاجمی منعی ندارد .
- برای خشکی پوست و لب باید از روغن ها و مرطوب کننده استفاده نمایید و سعی کنید مدت زمان دوش گرفتن یا حمام را کاهش دهید.
- در طول روز استفاده از ضد آفتاب (SPF15 به بالا) فراموش نشود. در طول دوره درمان آفتاب نگیرید و از روش های برنز کردن پرهیز نمایید.
- برای درمان سوزش و خشکی چشم، اشک مصنوعی تنها راه حل می باشد. برای خشکی گلو آدامس بدون قند بجوید.
_____________________________________________________________________________________________________
موارد منع مصرف
- خانم های باردار و یا شیرده.
- واکنش آلرژیک به قرص راکوتان و یا داروهای دیگر.
- دارای اختلال گوارشی عدم تحمل فروکتوز.
- مبتلایان به افسردگی شدید.
- مبتلایان به بیماری های کبدی، کلیوی و دیابت.
- در صورت داشتن کلسترول یا چربی خون بالا.
