قارچ سیاه و نکات مربوط به آن
از بیماری قارچ سیاه چه می دانید ؟
قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس یک بیماری فرصت طلب و عفونت قارچی به شمار می‌آید که در بیماران دارای نقص ایمنی سلولی ایجاد می‌شود.
این بیماری مخاط، زیر مخاط و استخوان‌های مخاط را درگیر و باعث سوراخ شدن استخوان و انتشار به فضای سینوس می‌شود. معمولا سینوس ها، ریه ، پوست و مغز را درگیر می کند.
قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس یک عفونت قارچی جدی اما نادر است که توسط گروهی از قارچ ها به نام موکورمایست ایجاد می شود. این قارچ ها در سرتاسر محیط زندگی می کنند.این قارچ معمولا در خاک گیاهان، کود دامی و غذاهای پوسیده وجود دارد. عمدتا افرادی را که دارای مشکلات سلامتی هستند یا از داروهایی استفاده می کنند که توانایی بدن را در مبارزه با میکروب ها و بیماری ها کاهش می دهد، تحت تأثیر قرار می دهند. اغلب پس از استنشاق هاگ های قارچی از هوا ، سینوس ها یا ریه ها را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین ممکن است پس از بریدگی ، سوختگی یا سایر انواع آسیب های پوستی روی پوست ایجاد شود.
این قارچ خیلی علاقه‌مند به آهن است و چون علاقه‌مند به آهن است به سمت خون و عروق هجوم برده و تخریب می‌کند و پشت عروق تخریب شده بافت سیاه می‌شود. این عفونت معمولا نادر و دارای میزان مرگ و میر حدودا 50 درصدی است.
علائم :
بیماری قارچ سیاه معمولا در دستگاه تنفسی فوقانی است، اما گاهی علائم در ریه بصورت ذات ریه و مغز بصورت عفونت و آبسه‌های مغز هم دیده می‌شود که ممکن است موجب اختلال بینایی، تشنج و یا فلج اندام‌ها در بیمار شود.
شایعترین عارضه درگیری در این بیماری مخاط بینی، دهان، چشم و درگیری سینوس‌ها هست و به سرعت بیمار دچار تخریب در غضروف و استخوان‌ها می‌شود، همچنین علائم بصورت تغییر رنگ به شکل سیاه، خوردگی استخوانی و خارج شدن ترشحات خونی از دستگاه تنفسی فوقانی و یا تحتانی است.
علائم این بیماری بستگی به این دارد که قارچ در کجای بدن در حال رشد باشد.
علائم قارچ سیاه (سینوس و مغز) عبارت است از:
- تورم یک طرفه صورت
- سر درد
- احتقان بینی یا سینوس
- ضایعات سیاه روی پل بینی یا بالای دهان که به سرعت تشدید می شود
- تب
علائم قارچ سیاه ریوی عبارتند از:
- تب
- سرفه
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
قارچ سیاه پوستی می تواند شبیه تاول یا زخم باشد و ناحیه آلوده ممکن است سیاه شود. علائم دیگر شامل درد ، گرمی ، قرمزی بیش از حد یا تورم در اطراف زخم است.
علائم قارچ سیاه گوارشی عبارتند از:
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- خونریزی دستگاه گوارش
عوارض بیماری قارچ سیاه :
نابینایی و آسیب عصبی
لخته شدن خون
مرگ در صورت عدم درمان
افراد در معرض خطر و پیشگیری
قارچ سیاه نادر است. قارچ سیاه معمولا مسری نیست . این بیماری در افراد سن بالا و کسانی که دارای نقص سیستم ایمنی سلولی هستند مثل بیماران دیابتی، سرطانی ها و بیماران پیوندی بیشتر بروز پیدا می‌کند. گروه خاصی از افراد بیشتر مستعد ابتلا به این نوع قارچ هستند، شامل افرادی می گردد که دارای شرایط زیر باشند:
- مبتلا به دیابت
- مبتلا به سرطان
- پیوند عضو
- پیوند سلول های بنیادی
- نوتروپنی (کاهش تعداد گلبولهای سفید خون)
- استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها
- استفاده از داروهای تزریقی کورتون ( مثل آمپول دگزامتازون )
- آهن زیاد در بدن
- آسیب پوستی در اثر جراحی ، سوختگی یا زخم
- نارس بودن و وزن کم هنگام تولد (برای قارچ سیاه گوارشی در نوزادان)
قارچ سیاه و کرونا
قارچ سیاه و کرونااز زمانی که کووید ۱۹ شایع شد، مشاهده کردیم که تعداد عفونت قارچی رو به افزایش است. البته این بیماری نوعی کرونا نیست و از قدیم وجود داشته است . این بیماری آسیب جدی به کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ، می رساند . البته در افراد سالم هم ممکن است به صورت موارد نادری گزارش شود .
خود بیماری کرونا زمینه‌ای را برای ابتلا به بیماری قارچ سیاه ایجاد نمی‌کند. می توان بیماری مذکور را از عوارض درمان کرونا دانست . چون افراد دیابتی در صورت ابتلا به کرونا باید از داروهای استروییدی و کورتون استفاده کنند این امر موجب بالا رفتن قند و غیر قابل کنترل شدن قند خون در افراد دیابتی می‌شود و یا کسانی که دیابت پنهان دارند استفاده از دز بالای کورتون احتمال ابتلا را در این افراد به قارچ سیاه بالا می برد. متاسفانه بیماری قارچ سیاه قدرت کشندگی زیاد دارد بویژه در مواقعی که مغز و ریه را درگیر می کند.
پیشگیری از قارچ سیاه کرونا باید بر هدف کنترل قند خون در بیماران مبتلا به کووید 19 و نظارت بر استفاده از کورتیکواستروئیدهای سیستمیک در درمان موارد شدید متمرکز شود.
از مصرف سرپایی کورتیکواستروئیدهای سیستمیک و سایر داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی برای بیماران خفیف یا متوسط مبتلا به کرونا باید اجتناب شود. مراکز درمانی باید برنامه های پیشگیری و کنترل عفونتخود را برای جلوگیری از شیوع بیماری های مرتبط تقویت کنند.
با چه علایمی به پزشک مراجعه کنیم ؟
گرفتگی و خونریزی بینی ، تورم ودرد در چشم ، لکه های سیاه بر پوست ، ترشحات سیاه رنگ و خونی از بینی ، گرفتگی ممتد بینی ، بی حسی و گز گز شدن صورت ، درد حین جویدن و باز و بسته کردن دهان ، مناطق سیاه در کام دهان
البته قابل ذکر است که این علایم زمانی ارزشمند است که فرد ریسک فاکتوری از موکورمایکوز مثل بستری طولانی مدت را داشته باشند.
درمان قارچ سیاه :
درمان این بیماری دو بخش دارد؛ بخش نخست اقدامات جراحی است که شامل برداشتن بافت‌های مرده و آلوده به قارچ است که بر اساس شرایط توسط همکاران جراحی گوش و حلق و بینی و یا جراحی چشم انجام می‌شود در کنار این درمان مدیکال یا دارویی است. مهم‌ترین دارویی که برای درمان قارچ سیاه استفاده می‌شود «آمفوتریسین B» است. به جرأت می‌توان گفت که هیچ جایگزین قدرتمندی برای درمان این بیماری فعلاً در دنیا وجود ندارد و طول مدت درمان با این داروی تزریقی حداقل ۴ تا ۶ هفته است و ممکن است حتی طولانی‌تر هم شود.
چگونه می توان خطر ابتلا به قارچ سیاه را کاهش داد؟
اجتناب از تنفس هاگ های قارچی دشوار است زیرا قارچ هایی که باعث ایجاد قارچ سیاه می شوند در محیط شایع هستند. هیچ واکسنی برای جلوگیری از قارچ سیاه وجود ندارد. برای افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده است ، ممکن است راه هایی برای کاهش احتمال ابتلا به قارچ سیاه وجود داشته باشد.
از خود در محافظت کنید. توجه به این نکته ضروری است که اگرچه این اقدامات توصیه می شود ، اما ثابت نشده است که از قارچ سیاه جلوگیری می کند.
- سعی کنید از مناطقی با گرد و غبار زیاد مانند محل ساخت و ساز و حفاری اجتناب کنید. اگر نمی توانید از این مناطق دوری کنید ، هنگام حضور در آنجا از ماسک تنفسی N95 استفاده کنید.
- پس از طوفان و بلایای طبیعی از تماس مستقیم با ساختمانهای آسیب دیده توسط آب و سیل خودداری کنید.
- از فعالیتهایی که شامل تماس نزدیک با خاک یا گرد و غبار است ، مانند کار در حیاط یا باغبانی خودداری کنید. اگر امکان پذیر نیست:
- هنگام انجام فعالیتهای بیرونی مانند باغبانی ، کار در حیاط یا بازدید از مناطق جنگلی ، کفش ، شلوار بلند و پیراهن آستین بلند بپوشید.
- هنگام دست زدن به موادی مانند خاک ، خزه یا کود ، دستکش بپوشید.
- برای کاهش احتمال ایجاد عفونت پوستی ، صدمات پوستی را به خوبی با آب و صابون تمیز کنید ، به ویژه اگر در معرض خاک یا گرد و غبار قرار گرفته باشند.
