به طور طبیعی هر فرد در روز حدود 100 عدد از تارهای موی خود را ازدست می دهد که اگر سرعت جایگزینی موهای ریخته شده کمتر از ریزش موها باشد می توانیم بگوییم که با ریزش موی غیر طبیعی مواجهیم. یکی از بزرگترین چالش ها در زندگی افراد می تواند ریزش شدید مو باشد که به معنی کم شدن و از بین رفتن موی بدن است که ممکن است در هرجای بدن غیر از سر نیز دیده شود. این عارضه علتهای متعددی دارد از جمله وجود برخی بیماری های خاص، مصرف برخی از داروها، وراثت و ژنتیک و یا تغییرات هورمونی می توانند مسبب آن شوند. میدانیم که ریزش مو در مردان خیلی شایعتر از زنان است و اصطلاحآ طاسی نامیده می شود که اغلب علت ارثی دارد و با افزایش سن رخ می دهد.
طاسی در مردان معمولا با افزایش سن دیده می شود و تدریجی است و به دنبال ریزش شدید موی سر رخ می دهد.در برخی از انواع ریزش مو ممکن است، ریزش شدید مو در تمام قسمتهای سر باشد و یا تکه ای بوده و تنها در قسمتهایی از سر دیده شود. گاهی اوقات ریزش مو می تواند به صورت دائمی رخ دهد و یا این که فقط برای یک دوره کوتاه و موقتی اتفاق بیفتد و دوباره رشد مجدد موها اتفاق بیفتد.
برای برخی از افراد کم شدن موها اهمیتی ندارد ولی اغلب افراد تمایل دارند کم مویی یا طاسی خود را بپوشانند و اقدام به درمان یا پوشاندن آن کنند و در هر صورت بهتر است درباره علت ریزش مو از متخصص پوست و مو حتما مشورت بگیرید تا راهنمایی های لازم را به شما برای بهتر شدن شرایط بدهد.
شایعترین علت ریزش مو
شایعترین علت ریزش مو ریزش موی هورمونی با زمینه ژنتیکی است که به ریزش موی اندروژنیک موسوم است. دلیل اصلی ریزش مو این است که ریشۀ مو در این حالت نسبت به هورمون های جنسی حساس میشود مانند تستوسترون مردان می تواند با اتصال به فولیکولهای مو آنها را ضعیف کند ولی در برخی دیگر با وجود اتصال به ریشه مو چنین عملی رخ نمیدهد و مشکلی در رشد موی آنها پدید نمی آید.
در این حالت استفاده از داوهای تقویت کننده مو از شامپو تا کپسول و آمپولها نمی تواند اثری روی درمان بگذارد مگر برخی از داروها که مانع اتصال هورمون مردانه به ریشه مو می شود که در داروخانه موجود می باشد مانند ماینوکسیدیل که به محض قطع دارو دوباره ریزش مو شروع خواهد شد.
انواع ریزش مو
ریزش موی استرسی
استرس یک عامل محیطی است (استرس های جسمی و عاطفی سنگین مانند بیماری های سخت یا جراحی) میتواند سبب دو نوع ریزش مو شود
- طاسی منطقه ای: به علت حمله گلبولهای سفید به ریشه مو رخ می دهد که ابتدا به صورت لکه های کوچک است و بعد میتواند کل موهای بدن را درگیر کند.
- ریزش موی تلوژن: که دو تا 4 ماه بعد از استرس های شدید بروز می کند و موها سریع وارد فاز استراحت یا تلوژن می شوند و موهای پشت سر بعد از چند ماه کم پشت خواهند شد.
روشها و تکنیک هایی برای کنترل استرس و درمان ریزش موی استرسی وجود دارد مانند : رایحه درمانی، تمرینات تنفسی، ورزش، مراقبه، ریلکس کردن عضلات، که می توان از اینها استفاده کرد تا بتوان عوارض و مشکلات بعد از استرس های شدید را کم کرد.
ریزش موی سکه ای
این نوع ریزش مو یک بیماری اتو ایمن است که باعث می شود ریزش موی سکه ای دیده شود که در بعضی افراد می تواند منطقه بیشتری را در بربگیرد و در هر سن و جنسی ممکن است رخ بدهد. این عارضه به طور ناگهانی پیش می آید و اغلب مواقع به علت استرس رخ می دهد و درمانی برا ی آن وجود ندارد و گاهی ممکن است با از بین رفتن عامل استرس بعد از یک دوره یک ساله رشد مجدد موها دوباره شروع شود
ریزش موی کششی
علت این نوع ریزش مو که به تراکشنال آلوپسی نیز معروف است به علت رفتار اشتباه و نادرست با موهاست .اگر موها مدت زیادی تحت فشار و کشش قرار بگبرند به علت ضعیف شدن ریشۀ مو ریزش موی کششی شروع می شود. یک سری از رفتار ها باعث ایجاد این حالات می شود مانند مانند بعضی از انواع بافتها و بستن موها به شکل دم اسبی با کشش زیاد, استفاده ار کلیپس هایی که باعث کشش بیش از حد موها می شود. داشتن موهای بسیار بلند که فشار زیادی روی ریشه مو وارد می کند که اگر این موارد در مردان نیز وجود داشته باشد سبب ایجاد ریزش مو می شود. ولی بیشتر الگوی ریزش زنانه دارد و این اتفاق ولی بیشتر برای زنان آفریقایی و بالرین ها و افرادی که موهای خود را سفت بالای سر خود می بندند رخ میدهد و با افزایش سن این اتفاق بیشتر رخ می دهد زیرا به مرور زمان ریشه موها ضعیفتر می شود.
این عارضه کاملا قابل پیشگیری می باشد و فقط کافی است برای درمان ریزش مو با موهایتان مهربانتر باشید و هیچ گاه آنان را تحت فشار شدید قرار ندهید. باید بدانید وقتی فولیکول مو آسیب می بیند دیگر مو رشد نخواهد کرد و درمان روی آن جواب نخواهد داد.
ریزش موی ارثی
ریزش موی ارثی در خانم ها
این نوع ریزش مو ممکن است در هر سنی وجود داشته باشداما اغلب در سنین بالا و بعد از یائسگی رخ می دهد و به طور معمول از 30 سالگی شروع می شود و تا 50 سالگی به اوجش خواهد رسید و در این سن حدود 25 درصد از زنان شاهد درجاتی از نازک بودن مو هستند. علل ریزش مو در زنان تحت تآثیر عوامل ژنتیکی و آندروژن می باشد و به شدت ریزش مو در مردان نیست و در این حالت موهایی که تولید می شوند بسیار ریزتر و کم رنگتر خواهند بودو موهایی که در مرحله استراحت هستند به راحتی ریزش می کنند و به ندرت ممکن است لکه های طاسی نیز دیده شود ولی نازک شدن موها بخصوص در قسمت بالای سر بیشتر دیده می شود و موها در خط جلویی اغلب باقی می ماند و حفظ می شود.
ریزش مو ارثی در مردان
این نوع ریزش مو با افزایش سن بسته به سن و نژاد با سرعتی متفاوت رخ می دهد و بیشتر از 99 درصد ریزش مو در مردان را شامل می شود و در این نوع ریزش الگوی ریزش مو با زنان متفاوت است و در مردان نازک شدن مو به صورت پیش رونده از خط مو شروع می شود و از یک نقطه شروع می شود و به مرور زمان از همان نقطه پیشرفت می کند. این نوع ریزش اغلب از سن 30 سالگی شروع می شود و گاهی شاید چند سال زودتر رخ دهد حتی از سن بلوغ و محدودیت سنی ندارد و به صورت کلی علل ریزش مو در مردان کاملا ژنتیکی است که از والدین به ارث می رسد و تحت تاثیر هورمونی به نام دی هیدروتستوسترون اثر خود را می گذارد و فاز رشد مو را کوتاه میکند و فولیکولهای مو کوچکتر می شوند و موهای ظریفتری تولید می شود.
ریزش مو در رژیم لاغری
باید بدانیم در صورتی که رژیم غذایی صحیح باشد و تمام مواد مغذی تامین شود شاهد ریزش موی شدید و یا نازک شدن مو نخواهیم بود. در بیشتر رژیم هایی که کاهش وزن سریع دارند ریزش مو در رژیم لاغری رخ خواهد داد در این رژیم ها به دلیل حذف مواد مغذی مانند آهن و روی و ویتامین های موجود در برخی مواد غذایی ریزش مو ایجاد خواهد شد و گاهی اوقات با تغییرات هورمونی که در این رژیمها رخ می دهد نیز ریزش مو ممکن است رخ دهد.
در صورتیکه قصد دارید رژیم غذایی بگیرید حتما باید کالری کافی حتی در زمان رژیم را دریافت کنید و برای بهبود ریزش مو توجه داشته باشید که ویتامین های لازم را دریافت کنید. و سعی کنید قرص های آهن و روی را به عنوان مکمل مصرف کنید گرچه حتما هم باید داخل رژیم غذایی شما مواد غذایی شامل این مواد وجود داشته باشد به عنوان مثال برخی از رژیم ها به طور کلی نان و برنج را حذف می کنند که ویتامین های گروه B و اسید فولیک و برخی آنتی بیوتیکها به بدن نمیرسد.
باید در طول روز 1000 واحد ویتامین دی مصرف شود که این ویتامین از طریق نور خورشید و تغذیه مواد غذایی مانند جگر و گوشت و شیره انگور به دست می آید. برای جلوگیری از ریزش موی سر آهن و روی نیز در رژیم غذایی بسیار اهمیت دارد که میزان نیاز بدن به این عناصر در هر فرد به جنس و سن او بستگی دارد مثلا مادران شیرده نیاز بیشتری به این مواد دارند. توجه داشته باشید که پروتئین کافی نیز در رژیم غذایی (در حدود 1 تا 2 گرم برای هر کیلوگرم وزن بدن) باید وجود داشته باشد. همراه با رژیم غذایی کامل حتما از سبزیجات و فیبر نیز استفاده کنید تا از عوارض جانبی مصرف برخی مکمل ها مانند آهن که یبوست می باشد جلوگیری کنید.
ریزش موی طبیعی
میدانیم که موهای ما به طور نامحدود روی پوست ما باقی نمی ماند و عمر هر تار مو محدود است در ریزش موی طبیعی روزانه حدود 100 تار مو می ریزد. همیشه در حالی که همیشه 90 درصد موها در حال رشد هستند 10 درصد دیگر در مرحله استراحت هستندو موهای در حال استراحت هر 2 تا 3 ماه می ریزد تا فضایی برای رشد موهای جدید به وجود بیاید. بنابراین مقداری ریزش مو به‌طور منظم و مداوم برای همه اتفاق می‌افتد و اصلاً عجیب و نگران‌کننده نیست.که از دلایل ریزش طبیعی مو می توان به
- پیری که بعد از 30 سالگی در مردان و زنان رخ می دهد.
- طول عمر یک تار مو که حدود 4 تا 5 سال است و بعد می ریزد و یک تار موی جدید بعد از 6 ماه جای آن را می گیرد.
- سشوار کشیدن و برس کشیدن و شامپو زدن موها میتواند موجب ریزش چندین تار مو شود.
ریزش مو میتواند علتهای دیگری نیز داشته باشد که با از بین رفتن عوامل به وجو آورنده بهبود صورت خواهد پذیرفت مانند ریزش مو در اثر عفونتهای قارچی که با درمانهای ضد قارچ بهبودی حاصل می شود و یا ریزش مو ناشی از سموم یا ریزش مو ناشی از آلودگی هوا که با تغییر محیط بهبودی صورت خواهد پذیرفت.
ریزش مو در بارداری و شیردهی
ریزش مو در بارداری خیلی کم رخ می دهد به علت بالا بودن استروژن در دوران بارداری حتی ممکن است موها پر پشت تر، براق تر و قوی تر بشود زیرا باعث می شود فولیکولهای مو تحریک شود. گاهی ممکن است موهای فر صاف شود و یا موهای صاف فر شود.برعکس ریزش مو در زنان شیرده و بعد از بارداری به علت این که مدت زیادی در طی بارداری ریزش مو کم بوده و سپس اثر استروژن کاهش پیدا کرده مقداری ریزش مو وجود دارد که تا حدودی طبیعی است و بیش از 6 ماه به طول نمی انجامد.
ریزش مو در سرطان
در افراد میتلا به سرطان به علت مصرف برخی از داروهای شیمی درمانی قوی که به سلولهای در حال رشد حمله می کند چون این داروها قدرت تمایز ندارند و چون فولیکولهای مو در حال رشد سریع هستند به همین دلیل سبب ریزش مو با سرطان می شود. برای همین بهتر است هنگام استفاده از این داروها در بیمارستان از کلاهک های سرد استفاده شود تا اثر این داروها روی فولیکولهای مو کمتر شود. باید بدانید بعد از 6 ماه از پایان دوره درمان دوباره رشد موها شروع خواهد شد.
ریزش مو میتواند علتهای دیگری نیز داشته باشد که با از بین رفتن عوامل به وجو آورنده بهبود صورت خواهد پذیرفت مانند ریزش مو در اثر عفونتهای قارچی که با درمانهای ضد قارچ بهبودی حاصل می شود و یا ریزش مو بر اثر سموم یا ریزش مو ناشی از آلودگی هوا که با تغییر محیط بهبودی صورت خواهد پذیرفت.
درمان ریزش مو
در صورت وجود بیماری زمینه ای باید ابتدا بیماری خود را درمان کنید که به تبع آن درمان کاهش ریزش مو نیز صورت میگیرد به عنوان نمونه اگر بیماری خود ایمن دارید و پزشک پردنیزولون تجویز کرده با مصرف آن ریزش مو که از عوارض ثانویه است از بین خواهد رفت. در صورتی که ریزش مو از عوارض مصرف دارو باشد با قطع مصرف دارو دوباره رویش موها صورت خواهد گرفت.
داروهای ضد ریزش مو شامل
- ماینوکسیدیل: که می توان بدون نسخه تهیه کرد که هم در زنان و هم مردان قابل استفاده است که باید هر روز استفاده شود و به کف سر مالیده شود و باید حداقل تا 6 ماه مصرف شود . و در ریزش موی ارثی جواب می دهد و باید توجه داشت که ممکن است در ابتدا ممکن است کمی ریزش مو دیده شود ولی بعد ازمدتی رشد موها شروع می شود. از عوارض مصرف این دارو التهاب پوست و افزایش ضربان قلب و رشد موهای زائد است.
- فین استراید: که حتما باید هنگام مصرف نسخه پزشک داشته باشید. و برای مردان فقط قابل استفاده است. این دارو عوارضی مانند کاهش و اختلال در عملکرد جنسی دارد و ریسک سرطان پروستات را بالا می برد. این دارو حتی از طریق لمس کردن برای خانم های باردار خطرناک است و سبب سقط جنین می شود.
- دوت استراید: که به صورت خوراکی و در مردان برای رفع ریزش مو استفاده می شود.
- داروهای ضد بارداری و اسپرینولاکتون : برای زنان به صورت خوراکی و روزانه مصرف می شود و می تواند سبب رشد مجدد مو و درمان ریزش مو در زنان شود.
- مولتی ویتامین ها و مکمل ها: آهن و روی برای رشد موها بسیار مفید و ضروری هستند که در صورتی که کمبود این مواد معدنی را داشته باشید با مصرف این مکمل ها شاهد رویش مجدد موها خواهید بود.( بیوتین، نوترافول که به ضخیم شدن موها کمک می کند. ویتامین D3 که برای تولید فولیکولهای جدید مو لازم است. ویتامین B که در قرص و آمپول نوروبیون وجود دارد) که بیشتر از این داروها در به عنوان راههای پیشگیری از ریزش مو استفاده می شود .
علاوه بر استفاده از دارو های ریزش مو راههای درمانی دیگری نیز برای رهایی از ریزش مو وجود دارد مانند
- کاشت مو: که توسط متخصص پوست یا جراحی زیبایی انجام می شود و پیوند فولیکول مو از قسمتهای کنار و پشت سر به قسمت جلوی سر است.
- لیزر درمانی: برای افزایش تراکم مو در موارد ژنتیکی در زنان و مردان استفاده می شود و سلولهای ضعیف فولیکول مو را تحریک به رشد می کند.
- مزوتراپی: تزریق مواد معدنی و ویتامین ها و اسید های آمینه مورد نیاز مو به پوست سر است و باعث افزایش ضخامت موهای نازک می شود.
جمع بندی کلی
همه ما در طول زندگی خود تا حدودی ریزش مو را تجربه کرده ایم و می دانیم که علتهای زیادی سبب این عارضه می شود. ولی باید بدانیم که بیشتر از 90 درصد شکایات ریزش مو در مردان به علت ژنتیکی و هورمونی است که مهمترین دلایل ریزش مو می باشد و برای درمان آن کار خاصی نمی شود کرد مگر استفاده از داروهایی که مانع باندینگ هورمونهای مردانه با فولیکولها می شود مانند ماینوکسیدیل. در سایر موارد ریزش مو که درصد کمی را در بر می گیرد تا حدودی درمان انجام خواهد شد و اگر ریزش مو به علت عوارض داوهای مصرفی باشد با قطع دارو شاهد کاهش مشکلات ریزش موی سر خواهیم بود. توجه داشته باشید هر چه زودتر اقدام به درمان ریزش موی خود کنیم و با پزشک مشورت نماییم احتمال بازگشت و رویش مجدد موها بیشتر می شود. به طور کلی با داشتن رژیم غذایی صحیح و استفاده از مکملهای تغذیه ای آهن و روی و دوری از تنش و استرس ها و استفاده از داروهای ریزش مو و رفتار مهربانه و صحیح با موها میتوانیم سلامت موهای خود را تضمین کنیم.
پاسخ به سوالات متداول
ریزش ناگهانی موها دائمی است یا موقتی؟
ریزش ناگهانی موها اگر علل ژنتیکی نداشته باشد و علتهایی مانند شیمی درمانی، اختلالات هورمونی، کمبود ویتامین، شیمی درمانی و یا مصرف برخی داروها داشته باشد موقتی بوده و با ازبین رفتن علت ریزش ناگهانی مو بر طرف می شود مگر این که فولیکولهای مو از بین رفته باشد.
موها چه مدت زمانی در فاز رشد هستند؟
موها حدود 5 تا 7 سال در فاز رشد هستند و هرچه این زمان بیشتر باشد موهای شما سالمتر هستند. بعد از این مدت شما شاهد ریزش موی سر خواهید بود و موهای شما میریزند و وارد فاز استراحت می شوند و 6 ماه استراحت می کنند تا دوباره وارد فاز بعدی رشد شوند.
آیا وسواس موجب ریزش مو می شود؟
در برخی از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا OCD که بیشتر در کودکان دیده می شود با کندن و کشیدن مو مواجه می شویم که اکثرآ بعد از مدتی بهبود می یابد بهتر است برای پیشگیری از ریزش مو در این موارد با پزشک یا روانشناس کودک مشورت کنید و شرایط استرس زا را کاهش بدهید.
آیا بیماری های تیروئید می تواند عامل ریزش مو باشد؟
بله هم پر کاری و هم کم کاری تیروئید می تواند به علت ایجاد اختلالات هورمونی سبب ریزش مو شود که با درمان و استفاده از داروهای مؤثر برای درمان تیروئید میتوان شاهد معالجه ریزش مو و رشد مجدد موها بود.
کمبود چه ویتامین هایی باعث ریزش مو می شود؟
کمبود ویتامین های D و گروه ویتامینهای B می تواند سبب ریزش مو شود افراد مبتلا به کم خونی با مصرف مکملهای حاوی آهن یا روی می توانند با این داروها درمان ریزش مو با دارو صورت می گیرد. مصرف ویتامین C به صورت روزانه می تواند به رشد و رویش مو ها کمک کند.
